روش های مختلف آبیاری – آبیاری قطره ای
منبع آبرسانی دائم و قابل اطمینان، عبارتند از رودخانه ها، چشمه سارها و دریاچه های آب شیرین، آب ذخیره پشت سدها، آب استحصال شده از چاه ها که برای آبیاری به دو روش آبیاری می گردد. با بخش گیاهان سایت تفریحی و سرگرمی جیران همراه باشید تا با روش های مختلف آبیاری – آبیاری قطره ای – آبیاری بارانی و آبیاری قطره چکانی و … آشنا شوید.
- روشهای ثقلی
- روشهای آبپاشی متمرکز
1. روش ثقلی
روشهای ثقلی را نحوه کنترل نهر آبیاری به وسیله سطح خاک مشخص می کند و به ۴ روش تقسیم می گردد:
1.1. روشهای غرقابی سطحی:
در این روش آب در سطح کنترل شده معینی به صورت منظم پخش می گردد، (مانند پخش سيلاب) این روش مناسب درختکاری نمی باشد. این روش آبیاری در مناطق نیمه خشک در زمین های مسطح معمول است. در این روش آب در آبراهه هایی سرباز و دارای شیب ملایم به جریان انداخته می شود، سپس بوسیله سیفون به کرت ها و یا ردیف های کشت داده می شود.
در صورت کمیاب بودن آب و یا شیب نسبتا زیاد زمین، آب را درون لوله های فلزی و یا پلاستیکی به جریان انداخته و با باز کردن دریچه هایی که در بدنه لوله ها، به فواصل مساوی تعبیه شده، آب را به میزان دلخواه به زمین می دهند. در آبیاری سطحی، به کرت ها بصورت غرقابی آب داده می شود و در کشت های ردیفی، بوسیله جویچه های بین ردیف ها، در این نحوه آبیاری تبخير آب نسبتا کم بوده و با مقایسه با سایر روش های آبیاری اقتصادی تر می باشد. ضمن چون آب، شاخساره بوته ها را تر نمی کند، معمولا امراض قارچی کمتر به این گیاهان آسیب وارد می آورند.
1.2. روش کنترل حاشیه ای:
این روش مناسب خاکهای عمیق و نفوذپذیر می باشد پشته های کی اخلالی باید موازی جریان آب به سمت پائین شیب و بر روی نوارهای ۲۰-۳ متری و طول بیش از 100 متر باشد در انتهای نوار باید یک گودال برای زهکشی و خروج آب زاید ایجاد کرد.
1.3. روش آبیاری حوضچه ای:
در این روش منطقه مورد نظر به چند قطعه بخش بندی می شود (به صورت حوضچه) سپس از آب پر می شود و به تدریج در خاک نفوذ می کند و مناسب اصلاح خاک و آبشویی نمک از خاک است.
1.4. روش آبیاری شیاری:
در این روش شیارهای احداثی از کانال اصلی و به صورت داث می گردد. عرض شیارها بستگی به نفوذپذیری خاک دارد هر چه خاک سنگین تر باشند شیارها نیز باید بزرگتر و عریض تر باشند.
موارد پیشنهادی
2. روش های آبپاشی و متمرکز
معمولا در نواحی که توپوگرافی (پستی و بلندی زمینی و تسطیع آن امکان پذیر نباشد این روشها به کار می رود و به دو قسمت تقسیم می گردد.
2.1 روش آبیاری بارانی:
در اجرای این روش نیاز به یک منبع آب تحت فشار و شبکه ای از لوله که آب را به نقطه مورد نیاز برساند و نازلهائی که آب را پخش کند می باشد ضمنا این روش به علت هزینه بالا مناسب کارهای جنگلکاری نیست.
- آبیاری بارانی ثابت:
- در این روش ، به تعداد کافی بال آبیاری و آبپاش وجود دارد بطوریکه احتیاجی به جابجایی بال های آبیاری و آبپاشها در طول فصل زراعی نمی باشد. در سیستم های ثابت ممكن است بالهای آبیاری به صورت ثابت در زیر زمین کار گذاشته شود یا این بالها در ابتدای فصل رشد روی زمین چیده شود و در انتهای فصل رشد جمع شوند.
- آبیاری بارانی نیمه ثابت:
- در این روش ، بالهای آبیاری زیرزمین قرار می گیرند و پس از هر آبیاری فقط آبپاشها برروی بال آبیاری جابجا می شوند. این کار توسط شیرهای خودکاری که روی بالهای آبیاری نصب شده صورت می گیرد.
- آبیاری بارانی با جابجایی متناوب:
- در این روش ، بال آبیاری در حالیکه آب پاشها روی آن ها ثابت می باشند، پس از انجام هر آبیاری جابجا شده و به محل اسقرار بعدی منتقل می شوند. براساس روش انتقال بال آبیاری سیستم های آبیاری بارانی با جابجایی متناوب به سه دسته تقسیم می شوند.
- سیستم آبیاری بارانی جابجایی با دست:
- در این روش ، لوله های اصلی در طول فصل آبیاری ثابت بوده ولی بالهای آبیاری پس از هر آبیاری به همراه آب پاشهای نصب شده روی آنها توسط دست جابجا می شوند.
- سیستم آبیاری بارانی قطره ای کوچک:
- در این روش ، بال آبیاری شامل لوله هایی است که به دور قرقره ای پیچیده شده و در فواصل وی لوله اصلی نصب می شود. در انتهای هر یک از لوله ها ، آبپاشهای توسط ارایه و به هم وصل شده اند در ابتدای آبیاری به انتهای زمین کشیده می شوند بطوریکه در این زمان قرقره کاملا باز شده است.
- آبیاری بارانی آبفشان غلتان:
- این نوع سیستم شبیه سیستم آبیاری بارانی جابجایی با دست است با این تفاوت که مجموعه یک بال آبیاری روی چرخهای فلزی سوار شده و کل این مجموعه دارای یک موتور بنزینی است.
- سیستم آبیاری بارانی با جابجایی مداوم:
- در این روش بال آبیاری در موقع عمل آبیاری دارای یک حرکت مداوم و پیوسته است. این سیستم آبیاری شامل سه دسته سیستم آبیاری بارانی آبفشان دوار ، آبفشان خطی و آبفشان قرقره ای است.
- سیستم آبیاری بارانی آبفشان دوار:
- در این روش ، بال آبیاری شامل یک سازه بزرگ فلزی است که توسط برجکهایی در ارتفاع بلند تر از گیاه قرار گرفته و حول نقطه مرکزی که در همان نقطه اتصال بال به لوله اصلی است دوران می کند. با توجه به نوع حرکت دورانی بال آبیاری ، آبیاری مزارع به صورت دایره ای شکل صورت می گیرد.
- سیستم آبیاری بارانی آبفشان خطی:
- از لحاظ شکل ظاهری شبیه سیستم آبیاری بارانی آبفشان دوار است با این تفاوت که در این روش، خط لوله اصلی در کنار زمین قرار گرفته و بال آبیاری در کنار آن حرکت رفت و برگشتی دارد.
- سیستم آبیاری بارانی آبفشان قرقره ای:
- در این روش بال آبیاری شامل یک لوله است که از یک طرف به دور یک قرقره بزرگ پیچیده شده و از طرف دیگر به ارابه بزرگی که آبپاش روی آن قرار گرفته متصل می شود. برای شروع آبیاری، معمولا قرقره و ارابه را به کنار زمین و جایی که شیر آب از لوله اصلی وجود دارد منتقل کرده و پس از اتصال قرقره به شير آب ، ارابه را توسط تراکتور کشیده و به انتهای زمین انتقال می دهند. در این حالت لوله از دور قرقره باز می شود. با برقرار شدن جریان لوله توسط موتور، شیلنگ به دور قرقره جمع می شود و ارابه را به طرف قرقره می کشد با حرکت ارابه از انتهای زمین به طرف قرقره ، آبیاری یک نوار کامل از عرض زمین انجام می گیرد.
2.2. روش آبیاری موضعی (چکه ای یا قطره ای) :
در اجرای این روش نیاز به یک منبع آب تحت فشار شبکه ای از لوله و آب سنج و نقب یا نازلهایی که در زیر یا بالای سلینا پخش آب به صورت آهسته است. ضمنا این روش مناسب خاکهای سبک و نواحی با توپوگرافی نامنظم می باشد.
2.2.1. تشكيلات آبیاری قطره ای:
منبع آبی ، موتورپمپ ، سیکلون ، فيلترشن ، تانک کود ، مرکز کنترل ، فیلتر توریا آبرسانی ، لوله های جانبی یا لوله های فرعی ، قطره چکان.
2.2.2. طرز کار شبکه آبیاری قطره ای:
آب توسط پمپ از منبع آب به داخل شبکه پمپ شده و ضمن عبور از سیکلون ، شین و جوان در خیلی درشت آن ته نشین می شود. در فیلتر بقیه مواد جامد معلق در آب گرفته می شود از آب وارد تانک کود شده با حل مقداری کود در آب این محلول از انتهای دیگر تانک خاری وارد جریان اصلی آب می گردد. آب پس از عبور از فیلتر توری وارد لوله های توزیع کننده شده و مرکز کنترل این مجموعه را هماهنگ می کند. در حال حاضر این روش آبیاری برای محصولات گران قیمت اقتصادی بوده و گیاهان گلخانه ای و کلیه گیاهانی که کشت آن زیر پلاستیک صرفه اقتصادی داشته باشد امكان پذير است.
2.2.3. انتخاب قطره چکان:
انتخاب قطره چکان، مهمترین کاری است که در یک شبکه آبیاری قطره ای باید انجام گیرد. انتخاب قطره چکان باعث می شود که هزینه های نگهداری به مقدار زیاد کاهش یابد و زیانهای ناشی از مسدود شدن مجرا (هزينه تعویض قطره چکان ، آبیاری نشدن بوته هایی که قطره چکان آن بند آمده و در نتیجه کاهش محصول) از بین برود.
2.2.4. انواع قطره چکانها:
ساده ترین قطره چکان لوله ای است که در طول آن بفواصل مختلف روزنه های بسیار ریزی ایجاد شده و آب از این روزنه ها خارج می شود.
- قطره چکان دکمه ای:
- این قطره چکانها کوچک بوده و دارای دهانه کوچکی به قطر کمتر از یک میلیمتر هستند. با سوری کردن لوله های آبرسانی فرعی این قطره چکانها در آن سوراخها قرار می گیرند. آب از دهانه و روی داخل قطره چکان شده و پس از طی بدنه از دهانه خروجی آن به سطح خاک می چکد. از مزایای كان ارزانی قیمت آن و سرعت نصب و ساده بودن کار با آنهاست.
- قطره چکان با مجرای طولانی:
- این نوع قطره چکان در مسیر لوله فرعی قرار گرفته و آب از دهانه ورودی وارد قطره چکان شده و پس از طی مسیر مارپیچ طولانی از دهانه خروجی خارج می گردد. عیب عمده این قطره چکان احتمال مسدود شدن مسیر در اثر رسوبات نمکی و یا ذرات جامد معلق در آب می باشد. این قطره چکان قابل تعمیر نبوده و در اثر انسداد مجرا باید با آب اسید شسته و یا تعویض شود.
- قطره چکان صفحه ای:
- این قطره چکان از چند صفحه منطبق بر هم تشکیل شده بطوریکه هر صفحه دارای دیواره عرضی عمودی بر صفحات است. آب در مسیر خود این دیواره های عرضی را دور زده و از سوراخ انتهایی به صورت قطره خارج می شود. مجموعه این صفحات روی هم قرار گرفته و به قطره چکان شكل صندوقی کوچکی می دهد.
- قطره چکان چند دهانه ای:
- برای آبیاری درختان در باغهای میوه اجبار از قطره چکانهایی که با فشار زیادتر و با چند دهانه خروجی آب را به پای درخت برسانند استفاده می شود. به هر یک از دهانه ها لوله باریکی وصل شده و آب را تا فاصله چند متری منتقل می نماید. بدین ترتیب با یک یا دو قطره چکان می توان نسبت به آبیاری یک درخت اقدام نمود. تعداد این خروجی ها از ۵-۱ متغیر است.
- تجمع نمک در آبیاری قطره ای:
- آب آبیاری دارای مقداری نمک محلول است که ممکن است موجب مسدود شدن مجرای قطره چکانها شود.
مطلب پیشنهادی: طرز تهیه ماسک ضد چروک صورت در منزل
بعضی وقتها هم این نمکها همراه آب آبیاری وارد منطقه ریشه ها شده و زیان فراوانی به گیاه وارد می سازد. برای شست و شوی این نمکها به دو روش عمل می کنند:
– در زمستان از آب رودخانه ها و یا جریانهای سطحی حاصله از بارندگی یا آبهای اضافی موجود در منطقه برای شست و شوی نمکهای فوق استفاده می شود.
– هر دو سال يكبار زمینهای آبیاری قطره ای را با روش کرتی كشت و آبیاری می کنند.
نظرات کاربران