فشار خون چیست؟

فشار خون نیرویی است که خون در هنگام پمپاژ توسط قلب به دیواره‌های رگ‌های خونی وارد می‌کند. این فشار برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی به اندام‌ها ضروری است. فشار خون در دو عدد بیان می‌شود:

• فشار سیستولیک: فشار خون در هنگام انقباض قلب (عدد بالایی)

• فشار دیاستولیک: فشار خون در زمان استراحت قلب بین دو ضربان (عدد پایینی)

فشار خون نرمال چقدر است؟

• فشار سیستولیک: کمتر از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه

• فشار دیاستولیک: کمتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه

انواع فشار خون

۱. فشار خون نرمال: کمتر از ۱۲۰/۸۰
۲. پیش‌فشار خون (مرحله پیشگیری): ۱۲۰-۱۲۹ روی کمتر از ۸۰
۳. فشار خون بالا (مرحله اول): ۱۳۰-۱۳۹ روی ۸۰-۸۹
۴. فشار خون بالا (مرحله دوم): ۱۴۰ به بالا روی ۹۰ به بالا
۵. فشار خون بحرانی: بالاتر از ۱۸۰ روی ۱۲۰ (نیاز به مراقبت فوری پزشکی)

علائم فشار خون بالا

اغلب به آن “قاتل خاموش” می‌گویند چون معمولاً بدون علامت است. اما در موارد شدید ممکن است موارد زیر مشاهده شود:

• سردردهای مکرر

• سرگیجه

• تاری دید

• تپش قلب

• خونریزی بینی

• خستگی یا بی‌حالی

علل ابتلا به فشار خون بالا

• ژنتیک و وراثت

• چاقی یا اضافه وزن

• رژیم غذایی پرنمک

• کم‌تحرکی

• استرس مزمن

• مصرف دخانیات یا الکل

• بیماری‌های کلیوی یا دیابت

راه‌های تشخیص فشار خون

• اندازه‌گیری منظم با دستگاه فشارسنج (خانگی یا پزشکی)

• معاینات دوره‌ای پزشکی

• آزمایش‌های مرتبط با سلامت قلب و کلیه در صورت نیاز

درمان فشار خون بالا

تغییر سبک زندگی

• کاهش مصرف نمک: کمتر از ۵ گرم در روز

• رژیم غذایی سالم: مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل و لبنیات کم‌چرب

• ورزش منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی در هفته (مثل پیاده‌روی سریع)

• کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید

• ترک سیگار و کاهش مصرف الکل

• مدیریت استرس: با مدیتیشن، یوگا یا تکنیک‌های تنفس عمیق

دارو درمانی

• در صورت نیاز، پزشک داروهایی مانند دیورتیک‌ها، مهارکننده‌های ACE، مسدودکننده‌های کانال کلسیم یا بتابلاکرها تجویز می‌کند.

مهم: داروها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید و به صورت ناگهانی قطع نکنید.

پیشگیری از فشار خون بالا

• رژیم غذایی کم نمک و کم چربی

• حفظ وزن مناسب

• ورزش مداوم

• کنترل استرس

• مصرف متعادل کافئین

• چکاپ منظم فشار خون، مخصوصاً در سنین بالای ۴۰ سال

درمان فوری در منزل برای فشار خون بالا (اورژانسی)

اگر فشار خون خیلی بالا رفت ولی دسترسی سریع به پزشک ممکن نبود:

• تنفس عمیق و آرام: چند دقیقه دم و بازدم آرام انجام دهید.

• نشستن و استراحت: به آرامی بنشینید، پاها را روی زمین بگذارید، دست‌ها را روی ران‌ها بگذارید.

• نوشیدن آب: گاهی کم‌آبی می‌تواند فشار خون را بدتر کند.

• دوری از محرک‌ها: مثل نور شدید یا صداهای بلند

• تماس با اورژانس: اگر علائم شدید بود (درد قفسه سینه، بی‌حسی یا گیجی)

سخن آخر

فشار خون بالا اگر به موقع تشخیص داده و کنترل شود، می‌توان از بروز عوارض جدی مانند حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه و آسیب به بینایی جلوگیری کرد.
پایش منظم، سبک زندگی سالم و پیروی از دستورات پزشکی کلیدهای اصلی کنترل این بیماری خاموش ولی خطرناک هستند.