یرقان نوزادی: علائم، علل و جدیدترین روش‌های درمان

یرقان نوزادی (Neonatal Jaundice) یک وضعیت شایع در نوزادان است که معمولاً در روزهای اول پس از تولد ظاهر می‌شود. در ادامه به علائم، علل و جدیدترین روش‌های درمان این بیماری پرداخته می‌شود.

یرقان نوزادی چیست؟

یرقان به زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها گفته می‌شود که به‌دلیل افزایش بیلی‌روبین (رنگ‌دانه زرد حاصل از تجزیه گلبول‌های قرمز) در خون ایجاد می‌شود. در نوزادان، کبد هنوز به‌طور کامل بالغ نشده و نمی‌تواند بیلی‌روبین را به‌خوبی دفع کند.

علائم یرقان نوزادی

• زردی پوست و سفیدی چشم‌ها (معمولاً از صورت شروع می‌شود و به سینه و پاها گسترش می‌یابد)

• خواب‌آلودگی غیرعادی یا مکیدن ضعیف

• ادرار تیره یا مدفوع روشن (در موارد شدید)

• بی‌حالی یا بی‌قراری

زمان شروع: معمولاً بین روز دوم تا پنجم تولد
مدت زمان طبیعی: اغلب در عرض ۷ تا ۱۰ روز برطرف می‌شود

علل یرقان نوزادی

علل شایع (فیزیولوژیک):

• نارسایی کبد در دفع بیلی‌روبین

• تجزیه زیاد گلبول‌های قرمز بعد از تولد (پدیده‌ای طبیعی)

علل پاتولوژیک (غیرطبیعی):

• ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد (مانند ناسازگاری Rh یا ABO)

• کم‌کاری تیروئید مادرزادی

• عفونت‌ها (سپسیس)

• بیماری‌های کبدی یا انسداد مجاری صفراوی

روش‌های تشخیص

• معاینه بالینی (ارزیابی رنگ پوست)

• آزمایش سطح بیلی‌روبین خون (TSB)

• آزمایش خون برای بررسی گروه خونی و ناسازگاری

• سونوگرافی در موارد خاص

جدیدترین روش‌های درمان یرقان نوزادی

1. فوتوتراپی (نوردرمانی)

• رایج‌ترین و مؤثرترین روش

• نور آبی مخصوص باعث تجزیه بیلی‌روبین به فرم محلول در آب می‌شود

• بدون درد و عوارض جدی (ممکن است پوست موقتا بثورات پیدا کند یا نوزاد آب بیشتری از دست بدهد)

2. تعویض خون (در موارد شدید)

• زمانی که بیلی‌روبین بسیار بالا باشد و خطر آسیب مغزی وجود داشته باشد

• خون نوزاد با خون سالم تعویض می‌شود

3. افزایش تغذیه با شیر مادر یا شیرخشک

• کمک به دفع سریع‌تر بیلی‌روبین از طریق مدفوع

• در برخی موارد، ممکن است پزشک توصیه به وقفه موقت در شیردهی کند (اگر “یرقان ناشی از شیر مادر” باشد)

4. داروها (در حال تحقیق یا استفاده محدود):

• سینکالتاید و فنوباربیتال برای کمک به کاهش بیلی‌روبین (بیشتر در موارد خاص)

• استفاده از پروبیوتیک‌ها برای بهبود متابولیسم در برخی مطالعات نوین

عوارض احتمالی در صورت عدم درمان

• کراتینوس (آسیب مغزی دائم ناشی از بیلی‌روبین بالا)

• مشکلات شنوایی یا حرکتی

• اختلالات یادگیری در آینده

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

• اگر زردی به زیر ناف یا کف دست و پا رسید

• خواب‌آلودگی بیش از حد یا بی‌میلی به شیر خوردن

• بیلی‌روبین بالا در آزمایش‌ها

• ادامه زردی بیش از ۱۴ روز در نوزاد ترم یا بیش از ۲۱ روز در نوزاد نارس