آشنایی با فواید و مضرات نشاسته
فیلم سینمایی «مدرسه موشها» یادتان هست؟ بچه موش های عزیزی که می خواستند همراه «آقامعلم» بروند اردو، از یک موجود خطرناک به اسم «اسمش رو نبر» می ترسیدند. تا نزدیک به پایان ماجرا هم این بچه موش های کوچولو، از آن اسمش را نبر، می ترسیدند تا بالاخره او را شناختند و فهمیدند چه طور می توان با او جنگید. امروز قصد داریم آشنایی با فواید و مضرات نشاسته را از بخش سلامت سایت تفریحی جیران همراه شما باشیم.
حالا حکایت مصرف بعضی از خوراکیها هم همین است. این که تا می خواهیم چند تا سیب زمینی سرخ کرده بخوریم، یک لقمه نان دهان مان بگذاریم با یک لیوان کوچک ذرت مکزیکی را با اشتها نوش جان کنیم، همه می گویند: «مواظب باش، چاق میشی ها» اما هیچ کس نمی گوید علت چاق شدن ناشی از خوردن این خوراکیها چیست؟ هشدار برای نخوردن این خوراکیها هم شده همان حکایت «اسمش رو نبر!» اما می خواهیم مثل بچه موش های شجاع، امروز متوجه شویم که این «اسمش رو نبر» این خوراکیها چیست که همه ما را از خوردن آن می ترسانند.
معروف ترین قند ساده یعنی گلوکز چه اثراتی روی بدن دارد و منابع آن چیست؟ حالا قرار است بعد از بررسی گروهی این ترکیبات غذایی، به بررسی خواص برخی از معروف ترین های آنها، منابع شان و اینکه روی بدن چه اثری دارند، بپردازیم. اول از همه سراغ «نشاسته» رفتیم؛ قند سنگین، از گروه هیدراتهای کربن پیچیده یا مرکب. همان قندی که نان را طعم دار و سیب زمینی را به پای ثابت بسیاری از غذاهای ما تبدیل کرده است.
موارد پیشنهادی
نشاسته، متعلق به خانواده «چند قندی ها» یا هیدراتهای کربن مر کب یا پیچیده است. نشاسته از ترکیب دو قند «آمیلوز» و «آمیلوپکتین» تشکیل شده است. با تجزیه نشاسته، قند ساده «گلوکز» به دست می آید. این قند، نامحلول در آب است، به همین دلیل از آن در صنعت برای تهیه « چسب» و « کاغذ» استفاده می کنند. منبع شاخص نشاسته را همان نشاسته گیاهی می دانند، اما نشاسته حیوانی هم داریم که به آن گلیکوژن می گویند.
از نظر ظاهری، نشاسته همان پودر سفید رنگ یا دانه های نسبتا درشت سفید رنگ پریده ای است که از آن برای تهیه بعضی از خوراکیها استفاده می شود. محلول نشاسته در آب گرم همراه با کمی تخم شربت، نوشیدنی ای است که برای رفع گلودرد از آن استفاده می کنند و حتما یک بار هم که شده، این نوشیدنی را امتحان کرده اید.
رابطه کیست تخمدان با نشاسته
این همان بخش هیجان انگیز ماجراست؛ اینکه چرا نشاسته را یکی از عوامل افزایش وزن می دانند و در اغلب رژیم های غذایی، مغضوب است و اولین خوراکی هایی که مصرف آنها محدود یا حذف می شود، خوراکی های حاوی نشاسته هستند؛ دلیل اصلی آن این است که نشاسته در بدن به صورت “انرژی” ذخیره می شود. تجمع انرژی هم که می دانیم، یکی از عمده ترین دلایل اضافه وزن است. علاوه بر این که بالا رفتن وزن می تواند زمینه ساز خطر ابتلا به سکته های قلبی و مغزی، آرتروز مفاصل ناشی از فشار اضافه وزن روی آنها، تنگی نفس به دلیل اضافه وزن، افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دوم (دیابت اکتسابی)، افزایش خطر ابتلا به کیست تخمدان در دختران با دلیل اضافه وزن و… شود.
اما نکته دیگری هم هست؛ هر یک از انواع قندها، برای آن که هضم و جذب شوند، تجزیه شده و پس از تبدیل شدن به قندهای ساده، جذب بدن می شوند. درباره نشاسته هم همین مساله اتفاق می افتد؛ یعنی پس از تجزیه شدن آن به «گلوکز»، جذب بدن می شود. همان طور که میدانیم، قند خون، همان گلوکز است. بالا رفتن میزان گلوکز در بدن زمینه ساز بالا رفتن میزان قند خون، افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دوم (اکتسابی) و اختلال در عملکرد سلول ها برای هضم و جذب قند می شود.
بنابراین نشاسته نه تنها می تواند با بالا بردن انرژی اضافی در بدن دردسرساز باشد، بلکه شکسته شدن آن برای جذب و تبدیل شدن آن به گلوکز، می تواند زمینه ساز بروز مشکلاتی شود که درباره اش توضیح دادیم. حالا متوجه شدید چرا نشاسته «اسمش را نبر» است؟ چون تاثیر چندجانبه بر تخریب سلامت ما دارد.
آیا نان چاق می کند؟
اشاره کردیم که اصلی ترین منبع نشاسته، گیاهان هستند. در واقع نشاسته یک قند گیاهی است. از شاخص ترین منابع سرشار از این نوع قند می توان به انواع سیب زمینی، انواع برنج، انواع ماکارونی، انوان نان، ذرت و سایر غلات، حبوبات به ویژه لوبیا و عدس و اغلب میوه ها به ویژه آنهایی که شیرینی بیشتری دارند اشاره کرد. برای همین مصرف نان، برنج و سیب زمینی که در کشور ما هم بسیار رایج است، زمینه ساز افزایش وزن و هزار و یک مشکل دیگر است. کاهش مصرف این نوع خوراکیها مساوی است با افزایش سلامت. به همین دلیل است که گاهی، وقتی می خواهیم لقمه نانی را دهان مان بگذاریم، اطرافیان می گویند: « این قدر نون نخور، چاق میشی.»
شما سیب هستید یا گلابی؟
یکی از دلایل چاقی موضعی را می توان تجمع کالری های اضافی به شکل چربی در بدن انست. هرچند چاقی به دو صورت «سیبی» و « گلابی» شکل وجود دارد و دلیل ابتلا به این تشکل هم علت های مختلفی دارد، اما یکی از دلایل چاقی موضعی، مصرف مواد نشاسته ای است. توجه کنید به افرادی که شکم برآمده ای دارند ؛ این افراد نان و برنج خورهای حرفه ای هستند!
علاوه بر این که قند خون این افراد هم بالاست و بدون آن که بدانند و یا می دانند و به روی خودشان نمی آورند، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دوم یا دیابت اکتسابی هستند. این حالت بیشتر در بین آقایان دیده می شود. لازم به ذکر است، افرادی که دچار چاقی موضعی در ناحیه شکم هستند، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به سکته قلبی قرار دارند.
نشاسته حیوانی هم داریم؟
به « گلیکوژن» نشاسته حیوانی می گویند. در واقع یکی از انوع پلی ساکاریدهاست که در سلول های ما و بقیه موجودات با هدف اندوختن هیدرات کربن تجمع پیدا می کند.
در پستانداران که ما هم جزو آنها هستیم، گلیکوژن در «کبد» و «عضلات» ذخیره می شود. گلیکوژن در واقع در دسترس ترین منبع گلوکز بدن است تا در صورت نیاز ضروری بدن به گلوکز، گلیکوژن تجزیه شده و گلوکز مورد نیاز بدن تامین شود؛ مثلا وقتی که نیاز داریم به طور ناگهانی بدویم. در یک نگاه کلی، گلیکوژن منبع تامین گلوکز بدن در زمان انجام فعالیت های فیزیکی» است.
مطلب مرتبط: تقویت هوش کودکان با تغذیه
نترسید!
نشاسته این قدرها هم بد نیست؛ یعنی اگر به اندازه از مواد غذایی حاوی این هیدرات کردن استفاده کنید، می توانیم از اثرات مثبت آن هم بهره مند شویم. مثلا خوردن همان نان و پنیر صبحانه می تواند نیاز بدن به نشاسته و البته گلوکز را فراهم کند.
البته این تاثیر مثبت با مصرف کنترل شده نان میسر است. ترکیبات موجود در 100 گرم نشاسته به این صورت است: 2/53 درصد سلولز، 13/65 درصد آب ، 60 درصد دکسترین، 2 درصد مواد معطر و گلوتن، مواد سفید کننده 12/85 درصد و چربی 1/75درصد نشاسته حاوی املاح معدنی نیز هست.
نظرات کاربران