همه چیز درباره بیماری مالاریا
در این پست از مجله سلامت جیران قصد داریم به بررسی همه چیز درباره بیماری مالاریا بپردازیم. مالاریا یک بیماری خونی خطرناک است که از طریق پشه منتقل می شود. پشه آنوفل انگلی به نام پلاسمودیوم را به انسان منتقل می کند. این انگل ها علائم مالاریا از جمله تب، لرز و سردرد را ایجاد می کنند.
حشره مالاریا
پشه آنوفل ناقل و میزبان نهایی انگل مالاریا است. در زیر بعضی از ویژگی‌های زیست‌شناسی پشه آنوفل ذکر می‌شود: انواع آنوفل: از بین ۴۸۳ نوع آنوفلی که در دنیا شناسائی شده‌است ۷۰ گونه قادر به انتقال بیماری مالاریا می‌باشند که از این میان ۴۰ گونه در مناطق مختلف جهان به عنوان ناقل اصلی مالاریا شناخته شده‌اند. در مورد اندازه پشه مالاریا باید گفت که این حشره در مقایسه با گونه های دیگر، پشه های بالغ به عنوان پشه های کوچک تا متوسط با طول بال های متوسط از ۲.۸ تا ۴.۴ میلی متر در نظر گرفته می شوند. در زیر می توانید عکس پشه ی مالاریا را مشاهده نمایید.
نام دیگر بیماری مالاریا
پنج نوع پلاسمودیوم می توانند باعث ایجاد مالاریا در انسان شوند. هنگامی که پشه مبتلا به عفونت انسان را نیش می زند، انگل ها قبل از ایجاد عفونت و تخریب گلبول های قرمز در کبد میزبان تکثیر می شوند. علائم اولیه شامل تب است و به مرور زمان می تواند بر اندام های داخلی تأثیر بگذارد و منجر به مرگ شود.
در برخی نقاط، تشخیص زودهنگام می تواند به درمان و کنترل مالاریا کمک کند. با این حال، بسیاری از کشورها فاقد منابع لازم برای انجام غربالگری موثر هستند. در سال 2020، حدود 241 میلیون مورد در سراسر جهان و 627000 مورد مرگ ناشی از این بیماری وجود داشت.
در سال 2021، اولین واکسن علیه مالاریا به نام Mosquirix از سازمان بهداشت جهانی (WHO) تایید شد. با این حال، این برای استفاده مسافران نیست و فقط برای کودکان ساکن در مناطق خاصی از آفریقا در دسترس است. برای مسافران، قرص‌هایی در دسترس هستند که به جلوگیری از عفونت کمک می‌کنند.
در اینجا، درباره کلیات بیماری مالاریا، چگونگی تأثیر آن بر افراد، گزینه‌های درمانی موجود، و نحوه پیشگیری از آن بیشتر بدانید.
علائم مالاریا
مالاریا یک بیماری است که معمولاً با تب، لرز و سردرد همراه است. می تواند پیشرفت کند و باعث ایجاد عوارض شدید یا تهدید کننده زندگی شود.
نحوه تأثیر آن بر افراد می تواند بسیار متفاوت باشد. برخی از افراد علائم خفیف یا بدون علائم دارند، اما برخی دیگر ممکن است به شدت بیمار شوند.
پزشکان علائم مالاریا را به دو دسته تقسیم می کنند: مالاریای بدون عارضه یا مالاریای شدید.
مالاریای بدون عارضه
مالاریا بدون عارضه به زمانی اطلاق می‌شود که فرد علائمی داشته باشد اما نشانه‌ای از عفونت شدید یا اختلال در عملکرد اندام‌های حیاتی نداشته باشد. با این حال، بدون درمان، یا اگر فردی دارای ایمنی پایین باشد، می تواند به مالاریا شدید تبدیل شود.
علائم می تواند شبیه علائم آنفولانزا باشد و معمولاً می تواند 6 تا 10 ساعت طول بکشد و هر دو روز یک بار عود کند. با این حال، برخی از سویه های انگل می توانند چرخه طولانی تری داشته باشند یا علائم مختلط ایجاد کنند.
علائم کلی عبارتند از:
- تب و لرز
- تعریق
- سردرد
- تهوع و استفراغ
- بدن درد
- ضعف
- یک کبد بزرگ شده
- زردی خفیف که می تواند باعث زرد شدن چشم ها شود
- سرعت تنفس بالاتر
- احساس عمومی ناخوشی
در مناطقی که مالاریا غیر معمول است، پزشک ممکن است آنفولانزا را به جای مالاریا تشخیص دهد. اگر فردی اخیراً به منطقه ای مراجعه کرده است که بیماری در آن وجود دارد و این علائم را نشان می دهد، باید ویزیت خود را با پزشک خود در میان بگذارد.
چرخه تب
چرخه تب کلاسیک مالاریا معمولاً 6 تا 10 ساعت طول می کشد و هر دو روز یک بار عود می کند.
شامل:
- لرز و لرز
- تب، سردرد و استفراغ، احتمالاً همراه با تشنج در کودکان خردسال
- یک مرحله عرق کردن
- بازگشت به دمای معمولی که با خستگی همراه است
با این حال، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) اشاره می کند که این نادر است. با برخی از انواع پلاسمودیوم، حملات ممکن است هر سوم روز رخ دهد.
مالاریای شدید
در برخی موارد، مالاریا می تواند پیشرفت کند و اندام های حیاتی بدن را تحت تاثیر قرار دهد. در این مرحله، انگل های مالاریا بیش از 5 درصد از گلبول های قرمز را تحت تأثیر قرار داده اند.
علائم عبارتند از:
- کم خونی شدید
- خون در ادرار
- تغییرات در لخته شدن خون
- اختلال هوشیاری
- تغییرات در رفتار
- اسیدیته بالا در خون و مایعات بدن
- تشنج
- کما
مالاریا شدید یک اورژانس پزشکی تهدید کننده زندگی است.
موارد پیشنهادی
عوارض مالاریا
عوارض احتمالی مالاریا عبارتند از:
- نارسایی کبد که می تواند منجر به زردی شود
- نارسایی کلیه
- قند خون به طور غیرعادی پایین
- تورم و پارگی طحال
- شوک، که شامل کاهش ناگهانی فشار خون است
- ادم ریوی، جایی که مایع روی ریه ها جمع می شود
- سندرم دیسترس تنفسی حاد که بر تنفس تأثیر می گذارد
- کم آبی بدن
مالاریا عود می کند
با برخی از انواع پلاسمودیوم، مالاریا می تواند ناپدید شود اما ماه ها یا سال ها بعد باز می گردد. این به این دلیل رخ می دهد که انگل ها دارای مراحل خفته هستند که در طی آن هیچ فعالیت بیماری وجود ندارد. با این حال، اگر علائم دوباره فعال شوند، ممکن است رخ دهند.
درمان، که فرد باید پس از اولین دوره خود تحت آن قرار گیرد، در دسترس است و می تواند به جلوگیری از عود کمک کند.
درمان بیماری مالاریا
با درمان زودهنگام، اکثر افراد مبتلا به مالاریا بهبودی کامل خواهند داشت.
درمان برای افراد مبتلا به این بیماری شامل است:
- دارو برای از بین بردن انگل از جریان خون
- مراقبت حمایتی
- بستری شدن در بیمارستان برای کسانی که علائم شدید دارند
- مراقبت های ویژه، در برخی موارد
داروهای اصلی ضد مالاریا عبارتند از:
- کلروکین
- هیدروکسی کلروکین
- پریماکین
- درمان مبتنی بر آرتمیزینین
- اتواکون- پروگوانیل
دوره درمان معمولاً 2 روز طول می کشد.
با این حال، بسته به موارد زیر، نوع دارو و طول درمان ممکن است متفاوت باشد:
- نوع پلاسمودیوم که باعث مالاریا می شود
- علائم چقدر شدید است
- جایی که فرد مالاریا گرفت
- اگر قبلاً داروهای ضد مالاریا مصرف می کردند
- اگر فرد باردار باشد
علاوه بر این، افرادی که دچار عوارض می شوند ممکن است به ترکیبی از داروها نیاز داشته باشند.
جلوگیری از بیماری مالاریا
راهبردهای پیشگیری از مالاریا عبارتند از:
- آگاه بودن از خطر
- جلوگیری از نیش پشه، به عنوان مثال، با استفاده از دافع حشرات و پوشاندن بازوها و پاها
- مصرف قرص های ضد مالاریا هنگام سفر به منطقه ای که مالاریا در آن رخ می دهد
- اگر کسی فکر می کند که ممکن است به این بیماری مبتلا باشد، تشخیص و درمان سریع انجام شود
- تزریق واکسن به کودکانی که در مکان هایی زندگی می کنند که مالاریا بومی است
داروهای ضد مالاریا حدود 90 درصد در پیشگیری از مالاریا موثر هستند. اگر فردی از این داروها استفاده می‌کند، هنگام گذراندن زمان در منطقه‌ای که احتمال ابتلا به این بیماری وجود دارد، همچنان باید اقداماتی را برای جلوگیری از گزش انجام دهد.
هرکسی که قصد سفر به منطقه ای را دارد که مالاریا در آن شایع است باید به موقع درباره قرص های مالاریا پرس و جو کند. در بیشتر موارد، افراد باید چندین روز قبل از سفر، مصرف داروها را شروع کنند. آنها همچنین ممکن است نیاز به انجام آزمایشات قبل از استفاده از برخی داروها داشته باشند و سازماندهی این غربالگری ها ممکن است زمان ببرد.
واکسیناسیون
اکنون واکسنی برای پیشگیری از مالاریا در دسترس است، اما برای استفاده مسافران نیست. این دارو برای کودکانی که در مناطق با خطر متوسط تا زیاد در جنوب صحرای آفریقا زندگی می کنند، که در آن عفونت با پلاسمودیوم فالکونیوم شایع است، تأیید شده است.
در حالی که این واکسن جان انسان ها را نجات می دهد، ولی 100٪ موثر نیست.
در حال حاضر در کودکان زیر 5 سال این موارد:
- پس از چهار دوز 30٪ از مالاریا شدید محافظت می کند
- احتمالاً از بین هر 200 کودکی که واکسینه شده اند، یک زندگی نجات خواهد یافت
- می تواند خطر یک اپیزود را تا 40٪ کاهش دهد
مالاریا در کجا شایع است؟
مالاریا در بیشتر کشورها وجود ندارد، اما مردم 87 کشور را تحت تاثیر قرار می دهد در سراسر جهان، به ویژه در:
- جنوب صحرای آفریقا
- جنوب شرقی آسیا
- آمریکای جنوبی
در این مناطق، عواملی که خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهند و به راحتی قابل انتقال هستند عبارتند از:
- آب و هوای گرم
- ارتفاع، زیرا ممکن است خطر در ارتفاع بالا کمتر باشد
- شهرنشینی و تراکم بالای جمعیت
- سفر بین کشورها یا بین شهرها و مناطق روستایی
- کشاورزی شهری
- آب های آزاد مانند زمین های باتلاقی، خندق های باز، استخرهای شنای بلااستفاده و لوله های آب نشتی
- نوع پلاسمودیوم موجود در پشه های محلی
- آموزش بهداشت و دسترسی به روش های پیشگیری و درمان
سازمان بهداشت جهانی فهرستی از منابع معتبر کشورها و خطر ابتلا به مالاریا به همراه توصیه هایی در مورد مصرف قرص ها در هنگام سفر ارائه می دهد.
افراد زیر ممکن است در معرض خطر بیشتری برای این بیماری باشند، زیرا ایمنی آنها احتمالاً پایین تر است:
- بچه های جوان
- کسانی که باردار هستند، مخصوصا برای بار اول یا دوم
- کسانی که از منطقه ای می آیند که مالاریا در آن شایع نیست
به مسافران توصیه می شود:
- دریابید که خطر کلی مالاریا در منطقه ای که بازدید می کنید چقدر است
- خطر را برای مکان دقیق، فصل، سبک سفر و وضعیت سلامتی هر مسافر بررسی کنید
- در مورد بهترین دارو برای جلوگیری از عفونت در آن منطقه راهنمایی بخواهید
- از قبل داروهای ضد مالاریا را درخواست کنید تا زمان لازم برای هر آزمایش و دوز قبل از سفر در نظر گرفته شود
- از علائم مالاریا آگاه باشید
- توجه داشته باشید که اهدای خون ممکن است پس از سفر به محلی که مالاریا در آن شایع است، مجاز نباشد
علل مالاریا
اگر یک فرد نیش پشه آلوده را دریافت کند، ممکن است به مالاریا مبتلا شود. برای ایجاد عفونت در یک فرد، حشره باید حامل انگلی به نام پلاسمودیوم باشد. انواع مختلفی از این انگل وجود دارد، اما می توانند باعث ایجاد مالاریا در انسان شوند. علاوه بر این، تنها نیش پشه آنوفل ماده می تواند مالاریا را به انسان منتقل کند.
هنگامی که پشه فردی را نیش می زند، انگل وارد خون می شود. به سمت کبد حرکت می کند و شروع به تکثیر می کند.
کبد انگل‌های جدید مالاریا را به جریان خون باز می‌گرداند، جایی که باعث عفونت گلبول‌های قرمز خون می‌شوند و بیشتر تکثیر می‌شوند. برخی از انگل های مالاریا در کبد باقی می مانند و تا دیرتر به گردش در نمی آیند و در نتیجه عود می کنند.
با تکثیر انگل ها، بسته به نوع پلاسمودیوم، معمولاً 7 تا 30 روز پس از عفونت، علائم شروع به ظاهر شدن می کنند. اگر فردی پس از مصرف داروهای ضد مالاریا دچار عفونت شود، علائم ممکن است بیشتر طول بکشد، گاهی اوقات هفته ها یا ماه ها ظاهر می شوند.
یک پشه سالم همچنین می‌تواند انگل‌ها را زمانی که از خون حاوی آنها تغذیه می‌کند به دست آورد، که چرخه را دوباره شروع می‌کند.
تشخیص بیماری مالاریا
تشخیص زودهنگام برای بهبودی مالاریا حیاتی است. افراد حتی پس از مصرف داروهای ضد مالاریا ممکن است دچار عفونت شوند. در این مورد، علائم می تواند تا یک سال پس از عفونت ظاهر شود.
هر کسی که علائمی دارد که ممکن است نشان دهنده مالاریا باشد باید در اسرع وقت با پزشک صحبت کند. اگر در 12 ماه گذشته در منطقه ای بوده اند که مالاریا در آن وجود داشته است، باید به متخصص مراقبت های بهداشتی اطلاع دهند.
پزشک از فرد در مورد علائم و سابقه سفر می پرسد. اگر مشکوک به مالاریا باشند، مقداری آزمایش خون تجویز می کنند.
اینها عبارتند از:
- شمارش کامل خون برای آزمایش کم خونی
- آزمایش تشخیص سریع (RDT) برای انگل ها، که می تواند نتایج را در 2 تا 15 دقیقه ارائه دهد
- بررسی میکروسکوپی سلول های خونی
تست های RDT به صورت کیت اما فقط از طریق آزمایشگاه در دسترس هستند.
چشم انداز
مالاریا یک بیماری جدی است که بدون درمان می تواند زندگی را تهدید کند. با این حال، با درمان، اکثر افراد بهبودی کامل پیدا می کنند.
بدون درمان، بسته به نوع پلاسمودیوم، علائم ممکن است از 2 تا 24 هفته طول بکشد. پس از ناپدید شدن آنها، بسته به نوع عفونت، ممکن است از ماه ها تا 20 سال بعد عود رخ دهد.
بدون درمان، ممکن است فرد در معرض خطر ابتلا به مالاریا مغزی، کم خونی شدید مالاریا یا سندرم نفروتیک باشد. اینها عوارض بالقوه کشنده هستند.
خلاصه و نتیجه گیری
مالاریا یک بیماری تهدید کننده زندگی است که در صورت نیش پشه ای که حامل انواع خاصی از انگل های پلاسمودیوم است، ممکن است رخ دهد.
علائم شامل تب و لرز است که ممکن است پس از چند روز ناپدید شود اما می تواند چندین هفته یا چند ماه بعد دوباره ظاهر شود. در نهایت، مالاریا می تواند اندام های حیاتی بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
هرکسی که قصد گذراندن زمانی را در منطقه‌ای که مالاریا شایع است، باید در مورد داروهای ضد مالاریا و سایر استراتژی‌ها برای کاهش خطر ابتلا به بیماری مالاریا مشاوره بگیرید. اگر فرد تا یک سال پس از سفر در منطقه آسیب دیده علائمی را نشان دهد، باید حتما با پزشک خود مشورت کند که احتمالاً آزمایش مالاریا را انجام می دهد.
نظرات کاربران