برونشیت (Bronchitis) به التهاب و تورم پوشش داخلی لوله‌های برونش گفته می‌شود. این لوله‌ها، مجاری هوایی هستند که هوا را به ریه‌ها منتقل می‌کنند. وقتی این مجاری ملتهب می‌شوند، مخاط بیشتری تولید می‌کنند که باعث سرفه، تنگی نفس و سایر علائم تنفسی می‌شود.
برونشیت به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
1. برونشیت حاد (Acute Bronchitis) این نوع برونشیت بسیار شایع است و معمولاً پس از یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می‌شود. برونشیت حاد معمولاً خود به خود و ظرف چند روز تا چند هفته بهبود می‌یابد، اگرچه سرفه آن ممکن است برای مدت طولانی‌تری باقی بماند.
2. برونشیت مزمن (Chronic Bronchitis) این نوع برونشیت جدی‌تر است و به عنوان یکی از انواع بیماری‌های انسدادی مزمن ریه (COPD) شناخته می‌شود. در برونشیت مزمن، التهاب مجاری هوایی به صورت مداوم وجود دارد و با سرفه خلط‌دار برای حداقل سه ماه در طول دو سال متوالی تعریف می‌شود. علت اصلی آن معمولاً سیگار کشیدن طولانی‌مدت است.
علائم برونشیت
علائم برونشیت حاد و مزمن تا حدودی شبیه به هم هستند، اما در شدت و مدت زمان تفاوت دارند:
- سرفه: شایع‌ترین علامت است که ممکن است خشک یا همراه با خلط باشد. خلط ممکن است شفاف، سفید، زرد، سبز و در موارد نادر، دارای رگه‌های خونی باشد.
- تنگی نفس: به خصوص هنگام فعالیت بدنی.
- خس‌خس سینه: صدایی شبیه به سوت که هنگام تنفس شنیده می‌شود.
- خستگی: احساس ضعف و بی‌حالی.
- تب و لرز خفیف: در برونشیت حاد شایع‌تر است.
- احساس ناراحتی یا فشار در قفسه سینه.
دلایل برونشیت
- برونشیت حاد: اغلب توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود (مانند ویروس‌های سرماخوردگی و آنفولانزا). در موارد نادر، ممکن است توسط باکتری‌ها نیز ایجاد شود.
- برونشیت مزمن: مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل آن سیگار کشیدن است. قرار گرفتن در معرض دود سیگار افراد دیگر، آلودگی هوا، گرد و غبار، بخارات سمی و مواد شیمیایی صنعتی نیز می‌توانند به بروز آن کمک کنند.
درمان برونشیت
درمان برونشیت بسته به نوع آن متفاوت است:
درمان برونشیت حاد:
- استراحت کافی: به بدن کمک می‌کند تا با عفونت مبارزه کند.
- نوشیدن مایعات فراوان: به رقیق شدن خلط و خروج آسان‌تر آن کمک می‌کند.
- مرطوب نگه داشتن هوا: استفاده از دستگاه بخور می‌تواند مجاری تنفسی را تسکین دهد.
- داروهای بدون نسخه: مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین درد و تب و داروهای ضد سرفه برای کنترل سرفه (با مشورت پزشک) توصیه می‌شود.
- نکته مهم: آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً برای برونشیت حاد تجویز نمی‌شوند، زیرا علت اصلی آن ویروس است.
درمان برونشیت مزمن:
- ترک سیگار: این مهم‌ترین قدم برای جلوگیری از پیشرفت بیماری است.
- داروها: پزشک ممکن است داروهایی مانند برونکودیلاتورها (برای باز کردن مجاری تنفسی)، استروئیدهای استنشاقی (برای کاهش التهاب) یا در صورت عفونت باکتریایی، آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
- توانبخشی ریوی: یک برنامه درمانی شامل تمرینات تنفسی و فعالیت‌های فیزیکی برای بهبود عملکرد ریه.
- اکسیژن درمانی: در موارد شدید، ممکن است نیاز به استفاده از اکسیژن اضافی باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟ در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- سرفه شدید و طولانی‌مدت (بیش از سه هفته)
- تب بالا یا تب پایدار
- خلط خونی یا تغییر رنگ خلط به سبز یا زرد
- تنگی نفس شدید
- درد قفسه سینه شدید
نظرات کاربران